mleko

Co do stosowania mleka [kobiecego], to wiadomo, że jest ono bardzo słodkie i bardzo łagodne, a niezmiernie pożyteczne przy przewlekłych gorączkach i bólach brzucha; szczególnie mleko kobiety, która już dziecko od piersi odstawiła. Także przy rozwolnieniach, febrach i rwaniu okazuje się wysoce skuteczne, również na wrzody brodawek (w tym celu miesza się je z kadzidłem), dalej kiedy oko zajdzie krwią od uderzenia, gdy boli albo zapuchnie wtedy trzeba posmarować, a przyjdzie duża ulga; jeszcze skuteczniejsza jest mieszanina z miodem i sokiem narcyza albo pyłkiem kadzidła. Do każdego użytku nadaje się przede wszystkim mleko kobiety, która wydała na świat chłopca, a jeszcze bardziej takiej, która urodziła bliźnięta płci męskiej, jeżeli ponadto sama wstrzymuje się od wina i ostrzejszych potraw. Poza tym, jeżeli sporządzi się mieszaninę z białkiem jaja i zwilża się tym płynem szmatkę wełnianą oraz przykłada na czoło, ustanie wyciek z oczu. Jeżeli zaś żaba plunie w oko swoją śliną, [mleko takiej osoby] stanowi znakomite lekarstwo; także przeciwko ugryzieniu żaby pije się mleko i wpuszcza kroplami. Utrzymują, że kto nasmarował się równocześnie mlekiem matki i córki, ten wolny będzie przez całe życie od chorób oczu. Pomaga także na niedomagania uszu, mianowicie zmieszane z odrobiną oliwy, albo jeżeli uszy bolą od uderzenia - podgrzane z dodatkiem gęsiego smalcu. Jeżeli uszy zaczynają cuchnąć, jak to się zdarza nieraz przy dłuższych chorobach, przykłada się mleko z rozpuszczonym miodem na bandażu wełnianym. Przeciwko żółtaczce znów, która osadzi się na oczach, wpuszcza się mleko kroplami razem z sokiem ogórka morskiego. Wypicie [mleka kobiecego] dobrze robi szczególnie przy zatruciu trucizną zająca morskiego, bąka krowiego, jak podaje Arystoteles, doryknion* i przeciwko szaleństwu wywołanemu wypiciem blekotu. Przy podagrze również każą nacierać mlekiem zmieszanym z cykutą, inni - z brudem z owczej wełny i tłuszczem gęsim. Przykłada się je także przy bólach macicy. Wypicie mleka wstrzymuje biegunkę, jak pisze Rabiriusz, i przyspiesza menstruację. Mleko kobiety, która urodziła dziecko płci żeńskiej, jest specjalnie cenne tylko w leczeniu schorzeń twarzy. Także płucne przypadłości leczy się mlekiem kobiecym, a jeśli domiesza się do niego moczu małoletniego chłopca oraz miodu attyckiego, wszystkiego w ilości po jednej łyżce, to wtedy - tak czytałem - daje się ściągnąć ropa z uszu. Skosztowawszy mleka kobiety, która urodziłą syna, psy stają się podobno odporne na wściekliznę.
* - trucizna używana do zanurzania w niej końców włóczni (po gr. dory).

Pliniusz, Historia naturalna, t. 2, prekł. I. i T. Zawadzcy, Wrocław 2004, s. 238-239.